Σας καλωσορίζουμε στο δεύτερο τεύχος του περιοδικού «Πολύδρομο» που έχει ήδη κερδίσει την υποστήριξη αρκετών συνδρομητών/τριών, σε Ελλάδα, Κύπρο, αλλά και Αγγλία, Δανία και Αυστραλία. Ευχαριστούμε θερμά τόσο τους συνδρομητές/τριές μας, όσο και τα μέλη της ομάδας μας, που ευχόμαστε να αυξάνονται σταδιακά, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να πραγματοποιούμε τους στόχους μας, τόσο στον χώρο της εκπαίδευσης, όσο και γενικότερα. Η επικοινωνία ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς, γονείς και παιδιά αποτελεί για μας σημαντικό ζητούμενο και σκοπό των περιοδικών μας τευχών. Ειδικότερα στα περιβάλλοντα της επαφής των γλωσσών η επικοινωνία, πέρα από συγκεκριμένες γλωσσικές δομές, είναι αυτή που καταλαμβάνει κεντρική θέση.
Η μεταφορά ή μίξη στοιχείων, η εναλλαγή ανάμεσα στους κώδικες, οι λέξεις που έχουν στοιχεία από δύο ή περισσότερες γλώσσες, αποτελούν φαινόμενα καθημερινά και απαραίτητα για όλα τα άτομα που βρίσκονται στην τομή των γλωσσών, των πολιτισμών ή των ‘πατρίδων’ τους. Τα δίγλωσσα άτομα δεν χρειάζεται να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο ξεχωριστά γλωσσικά και πολιτισμικά συστήματα γιατί μια τέτοια επιλογή θα ήταν είτε περιττή, είτε ανέφικτη. «‘Ελληνας της Αυστραλίας» ή «ελληνο-αυστραλός», «Γαλλίδα ελληνικής καταγωγής» ή «ελληνο-γαλλίδα», «ελληνικής καταγωγής Λιβανέζος», «αλβανίδα που ζει στην Ελλάδα» ή «ελληνο-αλβανίδα», «μαθήτρια ρωσσοποντιακής καταγωγής» κ.α. είναι όροι που δηλώνουν, άμεσα ή έμμεσα, μια σύνθετη ταυτότητα με ποικίλες εθνοτικές, γλωσσικές και πολιτισμικές διαστάσεις. ‘Ετσι, η μονογλωσσική νόρμα δίνει τη θέση της σε ένα ευρύ και συνεχώς εξελισσόμενο φάσμα επικοινωνιακών δυνατοτήτων, που, όπως χαρα κτηριστικά γράφουν οι Brutt-Griffler& Varghese (2004), για κάποιους μπορεί να είναι ακατανόητο και για άλλους ανησυχητικό. Ταυτόχρονα, όμως, παραμένει η μόνη δυνατή επιλογή για όσα άτομα, παιδιά και μέλη ποικίλων εθνοτικών ομάδων, βιώνουν τη σύνθεση των γλωσσών και των πολιτισμών. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, λοιπόν, ποιος είναι ο ρόλος της γλωσσικής νόρμας;
Σίγουρα δεν προτείνουμε, αλλά και ούτε υπονοούμε, την ακύρωσή της, αλλά θεωρούμε αναγκαίο τον επαναπροσδιορισμό της στη βάση της επαφής της με τις άλλες γλώσσες που ολοκληρώνουν το φάσμα των επικοινωνιακών δυνατοτήτων που έχουμε στη διάθεσή μας.
Όταν στόχος μας είναι η επικοινωνία, όλες οι δυνατές μορφές αυτής - γλώσσες, διάλεκτοι και ποικιλίες- θα πρέπει όχι μόνο να μην ‘ποινικοποιούνται’ ή να παραμένουν αφανείς, ειδικά στον χώρο της εκπαίδευσης, αλλά να λαμβάνονται υπόψη και να αξιοποιούνται έμπρακτα όπως προτείνει και η σχετική βιβλιογραφία (βλ. ενδεικτικά τις ‘διδακτικές προτάσεις’ στο παρόν τεύχος).
Για τις παραπάνω σκέψεις κίνητρο αποτέλεσε το συγκινητικό μήνυμα της μικρής Αριόλας, μαθήτριας του δημοτικού στον Βόλο, το οποίο αποτέλεσε το εξώφυλλο του δεύτερου τεύχους μας. Το μήνυμά της που συνόδευε τη ζωγραφιά της, γραμμένο σε έναν κώδικα που εκφράζει την αναδυόμενη διγλωσσία της, τη δική της τομή γλωσσών και πολιτισμών, αλλά και τη δική της σχέση με τον κόσμο όπου ζει, έχει πολύ ξεκάθαρο περιεχόμενο: όταν η ανάγκη για επικοινωνία είναι έντονη και ειλικρινής, τότε η γλωσσική χρήση, παρόλη την απόστασή της από τη γλωσσική νόρμα του σχολείου και της κυρίαρχης κοινωνίας, γίνεται ο πιο πιστός υπηρέτης της. Ευχαριστούμε Αριόλα!
Ρούλα Τσοκαλίδου
